Rối loạn nhân cách là một trong những tình trạng sức khỏe tâm thần ít được hiểu rõ nhất, dẫn đến nhiều thách thức cho cả người bệnh và xã hội. Vì vậy, việc nâng cao nhận thức về chứng bệnh này là rất quan trọng để giúp đỡ bệnh nhân có được cuộc sống tốt đẹp hơn.
Rối loạn nhân cách khó để nhận diện và chữa trị kịp thời
Nguyên nhân hình thành rối loạn nhân cách
Các nhà khoa học vẫn đang cố gắng tìm ra nguyên nhân của rối loạn nhân cách. Cho đến nay, các nhà nghiên cứu tin rằng các yếu tố sau có thể góp phần vào sự phát triển của chứng rối loạn này:
Di truyền: Các nhà khoa học đã xác định được một gen bị trục trặc có thể gây ra rối loạn nhân cách ám ảnh cưỡng chế. Đồng thời cũng đang khám phá các mối liên hệ di truyền gây ra sự hung hăng, lo lắng và sợ hãi cho người bệnh.
Thay đổi não bộ: Các nhà nghiên cứu đã xác định được những khác biệt nhỏ về não bộ ở những người mắc chứng bệnh này. Ví dụ như rối loạn nhân cách hoang tưởng là do chức năng của hạch hạnh nhân bị thay đổi. Hay như trong một nghiên cứu về rối loạn nhân cách phân liệt, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy sự giảm thể tích ở thùy trán.
Chấn thương thời thơ ấu: Những người mắc phải rối loạn nhân cách ranh giới có tỷ lệ chấn thương tình dục thời thơ ấu cao. Những người mắc chứng rối loạn nhân cách chống đối xã hội có vấn đề về sự thân mật, tin tưởng và liên quan đến chấn thương cũng như lạm dụng thời thơ ấu.
Lạm dụng bằng lời nói: Người từng bị lạm dụng bằng lời nói khi còn nhỏ có nguy cơ mắc chứng rối loạn nhân cách ranh giới, tự ái, ám ảnh cưỡng chế hoặc hoang tưởng ở tuổi trưởng thành cao gấp ba lần.
Trẻ bị lạm dụng thường phát triển rối loạn nhân cách khi trưởng thành
Biểu hiện của rối loạn nhân cách
Rối loạn nhân cách liên quan đến các vấn đề về trí nhớ, nhận dạng, cảm xúc, nhận thức, hành vi và ý thức về bản thân. Các triệu chứng có khả năng làm gián đoạn mọi lĩnh vực hoạt động tâm thần.
Có nhiều loại rối loạn nhân cách, mỗi loại đều có những khác biệt quan trọng. Những rối loạn này được tổ chức thành ba nhóm với các đặc điểm và triệu chứng chung:
1. Rối loạn nhân cách nhóm A
Rối loạn nhân cách nhóm A có kiểu suy nghĩ và hành vi rối loạn liên tục, phản ánh sự nghi ngờ hoặc thiếu quan tâm đến người khác. Chúng bao gồm:
Rối loạn nhân cách hoang tưởng: Người mắc chứng rối loạn này thường khá lạnh lùng, xa cách và không thể hình thành các mối quan hệ thân thiết với bất kỳ ai. Người bệnh thường nghi ngờ quá mức về môi trường xung quanh mà không có lý do chính đáng. Đồng thời, bệnh nhân thường thể hiện cảm giác hoang tưởng của bản thân.
Rối loạn nhân cách dạng phân liệt: Người mắc chứng này thường lạnh lùng, xa cách, sống nội tâm và cónỗi sợ hãi mãnh liệt về sự thân mật, gần gũi. Bệnh nhân cũng thường hay mơ mộng không thực tế và tự cô lập mình khỏi sự gắn bó với con người.
Rối loạn nhân cách phân liệt: Người mắc chứng này cũng thường lạnh lùng, xa cách. Tuy nhiên, người bệnh còn có biểu hiện rối loạn tư duy, nhận thức và kỹ năng giao tiếp kém. Nhiều triệu chứng của bệnh trông giống như bệnh tâm thần phân liệt nhưng ít nghiêm trọng hơn.
Người bệnh có các biểu hiện rối loạn nhận thức và hành vi
2. Rối loạn nhân cách nhóm B
Rối loạn nhân cách nhóm B có sự rối loạn liên tục về suy nghĩ kịch tính, cảm xúc quá mức hoặc có những hành vi không thể đoán trước.
Rối loạn nhân cách ranh giới: Những người mắc chứng bệnh này không nhận thức bản thân ổn định và gặp khó khăn trong việc giữ mối quan hệ. Người bệnh thường cảm thấy thiếu sự nuôi dưỡng nhất định và liên tục tìm kiếm sự chăm sóc từ người khác khi trưởng thành. Bệnh nhân hay thao túng người khác, làm cho bản thân có cảm giác trống rỗng, tức giận và bị bỏ rơi. Điều này có thể dẫn đến hành vi tuyệt vọng và bốc đồng.
Rối loạn nhân cách chống đối xã hội: Những người mắc chứng rối loạn này có đặc điểm coi thường cảm xúc, tài sản, quyền lực và sự tôn trọng của người khác vì lợi ích cá nhân của mình. Điều này có thể bao gồm các hành vi bạo lực, hung hãn hoặc phá hoại người khác mà không có cảm giác tội lỗi nào.
Rối loạn nhân cách tự ái: Người bệnh thường phóng đại quá mức giá trị bản thân, sự vĩ đại và ưu việt của mình so với người khác. Bệnh nhân cũng thường lợi dụng những người không ngưỡng mộ mình và trở nên quá nhạy cảm với những lời chỉ trích, phán xét.
Rối loạn nhân cách kịch tính: Bệnh nhân quá ý thức về ngoại hình của mình và không ngừng tìm kiếm sự chú ý. Đồng thời cư xử một cách kịch tính trong những tình huống không cần phải có kiểu phản ứng này. Những biểu hiện cảm xúc của người bị rối loạn nhân cách kịch tính thường là hời hợt và cường điệu.
3. Rối loạn nhân cách nhóm C
Rối loạn nhân cách nhóm C có kiểu suy nghĩ hoặc hành vi lo lắng luôn luôn rối loạn.
Rối loạn nhân cách phụ thuộc: Những người mắc chứng rối loạn này phụ thuộc rất nhiều vào người khác để thực hiện các nhu cầu cơ bản và không thể chăm sóc bản thân đúng cách. Bệnh nhân thường thiếu tự tin và gặp khó khăn trong việc đưa ra quyết định.
Rối loạn nhân cách tránh né: Người bệnh rất nhạy cảm với việc bị từ chối và tránh những tình huống xung đột do sợ hãi. Người có chứng bệnh này trở nên lo lắng do tự thu mình trong xã hội và không có khả năng tạo dựng mối quan hệ thân thiết.
Rối loạn nhân cách ám ảnh cưỡng chế: Bệnh nhân thường cảm thấy lo lắng và gặp khó khăn khi đưa ra quyết định và trở nên khó chịu về các tình huống nằm ngoài tầm kiểm soát. Đồng thời, người bệnh còn gặp khó khăn trong việc duy trì các mối quan hệ tích cực, lành mạnh.
Người bị rối loạn nhân cách thường lo lắng khi phải đưa ra quyết định
Can thiệp rối loạn nhân cách như thế nào?
Mặc dù không có cách chữa trị chứng rối loạn nhân cách nhưng việc điều trị lâu dài với nhiều phương pháp tâm lý, hóa dược và tự điều chỉnh có thể hữu ích nếu bệnh nhân kiên trì.
1. Tâm lý trị liệu
Tâm lý trị liệu hay còn gọi là liệu pháp nói chuyện được thiết kế để giúp người bệnh giải quyết nguyên nhân gây ra rối loạn nhân cách với hai liệu pháp trị liệu hiệu quả là nhận thức hành vi (CBT) và hành vi biện chứng (DBT).
Liệu pháp nhận thức hành vi CBT là một loại tâm lý trị liệu giúp bệnh nhân loại bỏ những suy nghĩ và hành vi tiêu cực, đồng thời áp dụng những khuôn mẫu và thói quen suy nghĩ lành mạnh hơn. Đồng thời áp dụng liệu pháp hành vi biện chứng (DBT) với mục tiêu làm cho người bệnh chấp nhận bản thân, các thách thức và lợi ích của sự thay đổi thông qua các kỹ năng điều chỉnh cảm xúc.
Trung tâm Tâm lý trị liệu NHC Việt Nam là một tổ chức chuyên sâu trong việc trị liệu các rối loạn tâm lý và hành vi, bao gồm cả rối loạn nhân cách. Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và sự hiểu biết sâu sắc về tâm lý học, Trung tâm cam kết cung cấp dịch vụ hiệu quả cho những người đang trải qua khó khăn trong cuộc sống do chứng bệnh này gây ra.
Chuyên gia tâm lý giúp khách hàng nhận biết tình trạng bệnh của bản thân
Tại Trung tâm Tâm lý trị liệu NHC Việt Nam, việc trị liệu rối loạn nhân cách được tiếp cận một cách toàn diện và đặc biệt tập trung vào việc giúp khách hàng nhận thức đúng đắn về tình trạng của họ và hỗ trợ kiểm soát những cảm xúc và suy nghĩ tiêu cực.
Quá trình trị liệu tại NHC Việt Nam bắt đầu bằng việc đánh giá cẩn thận và xác định chính xác vấn đề của mỗi khách hàng. Dựa trên thông tin thu thập được, các chuyên gia tâm lý sẽ xây dựng một kế hoạch trị liệu cá nhân hóa, phù hợp với nhu cầu từng khách hàng và mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Tại Trung tâm áp dụng các phương pháp giúp khách hàng chấp nhận bản thân, cải thiện khả năng quản lý cảm xúc và giải quyết vấn đề một cách tích cực. Qua từng buổi trị liệu, khách hàng có cơ hội phát triển nhận thức và xây dựng kỹ năng sống lành mạnh, từ đó dễ dàng đạt được sự cân bằng và hài hòa trong cuộc sống.
Lộ trình trị liệu tại đây được xây dựng dựa trên sự nghiên cứu kỹ lưỡng và áp dụng các phương pháp chứng minh hiệu quả. Đó là việc kết hợp sự hiểu biết giữa khoa học tâm trí, khoa học trị liệu và quy luật vũ trụ, nhằm mục đích chữa trị rối loạn nhân cách. Từ đó giúp mọi người tìm lại sức khỏe toàn diện cũng như một cuộc sống tràn ngập yêu thương.
Ngoài ra, khách hàng còn được hướng dẫn các kỹ năng tự chăm sóc bản thân, ổn định cảm xúc, tinh thần và tâm lý để giữ được sự cân bằng trong cuộc sống hàng ngày mà không bị chi phối bởi các biến động xung quanh. Đồng thời, Trung tâm tạo điều kiện cho khách hàng thực hành và phát triển kỹ năng kết nối với mọi người để trở nên tự tin hơn trong các mối quan hệ.
NHC Việt Nam luôn đưa ra các phương pháp trị liệu phù hợp cho khách hàng
Với sứ mệnh mang lại sự khỏe mạnh và cân bằng cho tâm trí và tinh thần, Trung tâm Tâm lý trị liệu NHC Việt Nam sẵn lòng hỗ trợ và đồng hành cùng khách hàng trên hành trình hồi phục và phát triển.
Hãy liên hệ ngay với Trung tâm nếu nhận thấy bản thân hoặc người quen có dấu hiệu của rối loạn nhân cách để được thăm khám kịp thời!
TRUNG TÂM TÂM LÝ TRỊ LIỆU NHC VIỆT NAM:
Cơ sở 1: Số 11 ngõ 83 Trần Duy Hưng, Trung Hoà, Cầu Giấy, Hà Nội (Xem bản đồ)
Cơ sở 2: Số 37 Thâm Tâm, Yên Hoà, Cầu Giấy, Hà Nội
Cơ sở 3: Số 18 Phan Chu Trinh, Phường 13, quận Bình Thạnh, TP Hồ Chí Minh (Xem bản đồ)
Cơ sở 4: Số 107 Hoàng Hoa Thám, Phường 6, quận Bình Thạnh, TP.Hồ Chí Minh (Xem bản đồ)
Hiện nay, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chưa phê duyệt loại thuốc đặc biệt nào để điều trị rối loạn nhân cách. Tuy nhiên, một số loại thuốc có thể được sử dụng để điều trị các triệu chứng cụ thể như:
Thuốc chống trầm cảm: Loại thuốc này thường được điều trị cho người mắc trầm cảm đồng thời với chứng rối loạn này. Một số loại thuốc phổ biến được sử dụng là: thuốc ức chế tái thu hồi serotonin có chọn lọc (SSRI), thuốc ức chế tái thu hồi serotonin và norepinephrine có chọn lọc (SNRI), thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCA).
Thuốc chống loạn thần: Thuốc chống loạn thần có thể hữu ích nếu người bệnh có các triệu chứng như ảo giác, hoang tưởng hoặc suy nghĩ lộn xộn. Một số loại thuốc chống loạn thần thường được sử dụng bao gồm: Risperidone (Risperdal), Quetiapine (Seroquel), Olanzapine (Zyprexa), Aripiprazole (Abilify).
Thuốc chống lo âu: Thuốc chống lo âu thường dùng cho người bệnh có các triệu chứng bồn chồn, bứt rứt, khó ngủ hoặc hoảng sợ. Một số loại thuốc phổ biến được dùng để điều trị bệnh gồm: Ativan, Xanax, Klonopin và Valium.
Thuốc ổn định tâm trạng: Nếu người bệnh có các cơn bùng nổ cảm xúc hoặc hành vi thất thường sẽ được điều trị bằng một số loại thuốc ổn định tâm trạng như: Lithium, Lamotrigine, Valproic acid.
Hiện nay có nhiều loại thuốc được sử dụng để điều trị rối loạn nhân cách
Với những lợi ích đáng giá mà điều trị rối loạn nhân cách mang lại, việc tìm kiếm sự giúp đỡ và hỗ trợ chuyên môn là cần thiết đối với những người đang phải đối mặt với vấn đề này. Chúng không chỉ là cách giải quyết hiệu quả các vấn đề tinh thần mà còn là bước quan trọng để tạo ra những thay đổi tích cực và bền vững trong cuộc sống.
BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH BÌNH PHƯỚC
