Thứ năm, 04/07/2024, 12:46

Phân loại thuốc trị mất ngủ và chỉ định dùng trong điều trị bệnh

Mất ngủ không chỉ gây mệt mỏi, uể oải mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về các loại thuốc trị mất ngủ cũng như những lưu ý quan trọng khi sử dụng.

Các loại thuốc trị mất ngủ phổ biến

Trên thị trường hiện nay có nhiều loại thuốc trị mất ngủ khác nhau, mỗi loại có cơ chế tác dụng, chỉ định và chống chỉ định riêng. Việc lựa chọn thuốc phù hợp cần dựa trên nguyên nhân gây mất ngủ, tình trạng sức khỏe và các yếu tố cá nhân khác. Dưới đây là một số loại thuốc trị mất ngủ phổ biến:

Thuốc an thần kinh

Thuốc an thần kinh là một nhóm thuốc tác động lên hệ thần kinh trung ương, giúp giảm hoạt động của não bộ, tạo cảm giác thư giãn, an thần và dễ đi vào giấc ngủ.

Thuốc an thần kinh tác động lên các chất dẫn truyền thần kinh trong não bộ, đặc biệt là GABA (gamma-aminobutyric acid), một chất dẫn truyền thần kinh có tác dụng ức chế hoạt động của hệ thần kinh trung ương. Bằng cách tăng cường hoạt động của GABA, thuốc an thần kinh giúp làm giảm hoạt động của não bộ, tạo cảm giác thư giãn, an thần và dễ đi vào giấc ngủ.

Phân loại:

  • Benzodiazepine: Giúp giảm lo âu, dễ đi vào giấc ngủ. Tuy nhiên, có thể gây phụ thuộc và ảnh hưởng đến trí nhớ nếu sử dụng lâu dài. Một số loại benzodiazepines thường được sử dụng bao gồm diazepam (Valium), lorazepam (Ativan), alprazolam (Xanax), clonazepam (Klonopin),...
  • Thuốc không Benzodiazepine: Ít gây phụ thuộc hơn benzodiazepine, nhưng vẫn có thể gây buồn ngủ vào ban ngày. Một số loại non-benzodiazepines thường được sử dụng bao gồm zolpidem (Ambien), zaleplon (Sonata), eszopiclone (Lunesta),...

Thuốc Valium giúp giảm lo âu, dễ đi vào giấc ngủ

Chỉ định:

  • Mất ngủ kéo dài, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe.
  • Mất ngủ có nguyên nhân từ các rối loạn tâm thần như lo âu, trầm cảm.
  • Mất ngủ do các yếu tố khác như đau mãn tính, hội chứng chân không yên.

Thuốc chống trầm cảm

Thuốc chống trầm cảm là loại thuốc trị mất ngủ hoạt động bằng cách tác động lên các chất dẫn truyền thần kinh trong não, đặc biệt là serotonin và noradrenaline. Sự thiếu hụt hoặc mất cân bằng các chất này được cho là nguyên nhân gây ra trầm cảm và rối loạn giấc ngủ. Thuốc chống trầm cảm giúp tăng cường nồng độ serotonin và noradrenaline, từ đó cải thiện tâm trạng, giảm lo âu và hỗ trợ giấc ngủ.

Các loại thuốc chống trầm cảm trị mất ngủ:

  • Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs): Đây là nhóm thuốc chống trầm cảm được sử dụng phổ biến nhất hiện nay, bao gồm các loại như sertraline (Zoloft), fluoxetine (Prozac), paroxetine (Paxil), citalopram (Celexa), escitalopram (Lexapro). SSRIs có tác dụng cải thiện tâm trạng, giảm lo âu và hỗ trợ giấc ngủ. Tuy nhiên, một số loại SSRIs có thể gây ra tác dụng phụ là khó ngủ hoặc giấc ngủ chập chờn.
  • Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và noradrenaline (SNRIs): SNRIs như venlafaxine (Effexor), duloxetine (Cymbalta) cũng có tác dụng cải thiện tâm trạng, giảm lo âu và hỗ trợ giấc ngủ. Tuy nhiên, SNRIs cũng có thể gây ra tác dụng phụ là khó ngủ hoặc giấc ngủ không sâu.
  • Thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCAs): TCAs như amitriptyline (Elavil), nortriptyline (Pamelor), imipramine (Tofranil) có tác dụng an thần mạnh và thường được sử dụng để điều trị mất ngủ. Tuy nhiên, TCAs có thể gây ra nhiều tác dụng phụ hơn so với SSRIs và SNRIs.
  • Thuốc chống trầm cảm khác: Một số loại thuốc chống trầm cảm khác như trazodone (Desyrel), mirtazapine (Remeron) cũng có tác dụng an thần và hỗ trợ giấc ngủ.

Prozac thuộc nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc giúp cải thiện tâm trạng

Prozac thuộc nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc giúp cải thiện tâm trạng

Melatonin

Melatonin là một hormone nội sinh được sản xuất bởi tuyến tùng trong não bộ, có vai trò quan trọng trong việc điều hòa chu kỳ giấc ngủ - thức của cơ thể. Nồng độ melatonin tăng cao vào ban đêm, báo hiệu cho cơ thể biết đã đến giờ đi ngủ, và giảm dần vào buổi sáng, giúp cơ thể tỉnh táo.

Melatonin liên kết với các thụ thể trong não, điều chỉnh nhịp sinh học và tạo điều kiện cho giấc ngủ. Bổ sung melatonin có thể cải thiện chất lượng giấc ngủ ở những người bị mất ngủ do rối loạn nhịp sinh học, như lệch múi giờ, làm việc theo ca, hoặc người mù.

Thuốc trị mất ngủ Melatonin được bào chế dưới nhiều dạng khác nhau như viên nén, viên nang, dạng ngậm dưới lưỡi, dạng xịt... Liều dùng melatonin thường được khuyến cáo là 0.5-3mg, uống trước khi đi ngủ khoảng 1-2 giờ. Tuy nhiên, liều dùng cụ thể cần được điều chỉnh theo chỉ định của bác sĩ, tùy thuộc vào tình trạng mất ngủ và đặc điểm cá nhân của từng người.

Chỉ định và chống chỉ định: Melatonin thường được chỉ định cho các trường hợp mất ngủ do rối loạn nhịp sinh học, như lệch múi giờ, làm việc theo ca, hoặc người mù. Ngoài ra, melatonin cũng có thể được sử dụng trong một số trường hợp mất ngủ khác, nhưng cần có sự chỉ định và theo dõi của bác sĩ.

Melatonin chống chỉ định cho phụ nữ mang thai và cho con bú, trẻ em, người bị bệnh tự miễn, người bị trầm cảm, hoặc người đang sử dụng một số loại thuốc như thuốc chống đông máu, thuốc chống co giật, thuốc tránh thai,...

Bổ sung melatonin có thể cải thiện chất lượng giấc ngủ

Bổ sung melatonin có thể cải thiện chất lượng giấc ngủ

Thuốc kháng histamine

Cơ chế tác dụng của thuốc kháng histamine trong việc cải thiện giấc ngủ liên quan đến khả năng ức chế histamine, một chất dẫn truyền thần kinh có vai trò trong việc duy trì sự tỉnh táo.

Thuốc kháng histamine được phân thành hai thế hệ:

  • Thế hệ 1: Bao gồm diphenhydramine (Benadryl), doxylamine (Unisom), chlorpheniramine (Chlor-Trimeton). Các thuốc này dễ dàng vượt qua hàng rào máu não, gây ra tác dụng phụ như buồn ngủ, do đó thường được sử dụng để điều trị mất ngủ ngắn hạn.
  • Thế hệ 2: Bao gồm loratadine (Claritin), cetirizine (Zyrtec), fexofenadine (Allegra). Các thuốc này ít gây buồn ngủ hơn thế hệ 1, tuy nhiên vẫn có thể gây buồn ngủ ở một số người, đặc biệt là khi sử dụng liều cao.

Thuốc kháng histamine chỉ nên được sử dụng để điều trị mất ngủ ngắn hạn và nhẹ, không quá 2 tuần. Liều dùng phụ thuộc vào loại thuốc và độ tuổi của bệnh nhân. Thường bắt đầu với liều thấp nhất có hiệu quả và tăng dần liều nếu cần thiết.

Lưu ý quan trọng khi sử dụng thuốc trị mất ngủ

  • Không tự ý sử dụng thuốc: Bạn chỉ nên sử dụng thuốc khi được bác sĩ kê đơn và hướng dẫn cụ thể.
  • Tuân thủ liều lượng và thời gian sử dụng: Sử dụng thuốc đúng liều lượng và thời gian được chỉ định để tránh tác dụng phụ và đảm bảo hiệu quả điều trị.
  • Không sử dụng thuốc trong thời gian dài: Các loại thuốc ngủ kê đơn thường chỉ nên sử dụng trong thời gian ngắn để tránh phụ thuộc thuốc.
  • Thận trọng khi sử dụng thuốc ở người cao tuổi: Người cao tuổi thường nhạy cảm hơn với tác dụng phụ của thuốc ngủ, vì vậy cần thận trọng khi sử dụng.

Người bệnh nên thận trọng khi dùng thuốc trị mất ngủ

Người bệnh nên thận trọng khi dùng thuốc trị mất ngủ

  • Tránh rượu bia và các chất kích thích: Rượu bia và các chất kích thích có thể tương tác với thuốc, làm giảm hiệu quả hoặc gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng. Do đó, cần tránh sử dụng chúng trong quá trình điều trị.
  • Thay đổi lối sống: Kết hợp việc sử dụng thuốc với thay đổi lối sống lành mạnh như xây dựng thói quen ngủ đều đặn, tạo môi trường ngủ thoải mái, thư giãn trước khi ngủ và hạn chế sử dụng thiết bị điện tử trước giờ đi ngủ.

Việc sử dụng thuốc trị mất ngủ có thể là một giải pháp hiệu quả trong một số trường hợp, nhưng cần được sử dụng dưới sự giám sát của bác sĩ. Bên cạnh đó, việc kết hợp các phương pháp điều trị khác và thực hành vệ sinh giấc ngủ tốt cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện giấc ngủ một cách toàn diện.

Liên kết

1148/SYT-NV

Phúc đáp xin chủ trương mua thuốc gây mê phục vụ cấp cứu và điều trị

Thời gian đăng: 08/04/2023

lượt xem: 744 | lượt tải:48
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây