Bị ù tai nguyên nhân do đâu? Triệu chứng và hướng điều trị

Ù tai là gì?

Ù tai là tình trạng xảy ra khi một cá nhân nghe thấy âm thanh khi không có nguồn âm nào xuất hiện từ bên ngoài môi trường. Những âm thanh này thường được cảm nhận như tiếng ù ù, tiếng rít của gió, tiếng ve kêu hoặc tiếng chuông reo trong tai.

Trên thực tế, ù tai không phải là một bệnh lý độc lập mà là một triệu chứng có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Bao gồm tổn thương tai, lão hóa thính giác hoặc thậm chí là do sử dụng một số loại thuốc.

Triệu chứng ù tai có thể diễn ra ở các mức độ khác nhau. Những âm thanh khó chịu thường xuyên xuất hiện có thể ảnh hưởng đáng kể đến khả năng tập trung và chất lượng giấc ngủ của người bệnh. 

Bị ù tai nguyên nhân do đâu?

Ù tai, dù chỉ là tiếng động nhỏ, có thể là hồi chuông báo hiệu những vấn đề sức khỏe không thể ngó lơ. Do vậy, việc xác định nguyên nhân gây ù tai chính là bước đầu tiên và quan trọng để đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, giúp phục hồi và bảo vệ thính giác của bạn.

Một cá nhân có thể bị ù tai vì một trong những lý do sau:

• Tổn thương thần kinh thính giác: Thường gặp ở những người tiếp xúc thường xuyên với tiếng ồn lớn gây tổn thương các dây thần kinh trong cơ quan thính giác, từ đó dẫn đến ù tai.
• Sự tích tụ của ráy tai: Ráy tai dày đặc có thể chặn âm thanh từ bên ngoài, gây áp lực lên màng nhĩ và khiến bạn bị ù tai.
• Lớn tuổi: Lão hóa là nguyên nhân phổ biến của sự suy giảm thính lực. Điều này có thể dẫn đến ù tai ở người cao tuổi.
• Nhiễm trùng tai: Các bệnh nhiễm trùng tai có thể gây sưng và tăng áp lực trong ống tai, từ đó dẫn đến sự xuất hiện của những âm thanh lạ trong tai.
• Bệnh Meniere: Đây là một rối loạn tai trong mà nguyên nhân chưa được xác định rõ. Người bệnh thường xuất hiện triệu chứng chóng mặt, ù tai và mất thính lực đột ngột.
• Rối loạn khớp thái dương hàm (TMJ): Các vấn đề về khớp nối giữa xương hàm và sọ có thể gây ra cảm giác ù tai do áp lực lên khu vực xung quanh tai.
• Các tổn thương tai: Chấn thương tai hoặc đầu có thể gây tổn thương các cấu trúc trong tai và dẫn đến ù tai.
• Sử dụng một số loại thuốc: Các loại thuốc như kháng sinh Aminoglycoside, thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) và thuốc chống trầm cảm có thể gây ù tai nếu sử dụng kéo dài hoặc dùng không đúng cách.
• Ô nhiễm tiếng ồn: Sống hoặc làm việc trong môi trường quá ồn ào có thể gây ra tổn thương thính giác dần dần và dẫn đến ù tai.
• Sử dụng tai nghe thường xuyên với âm lượng cao: Nghe nhạc hoặc xem video bằng tai nghe ở mức âm lượng cao gây tổn thương các tế bào thần kinh thính giác trong tai. Ù tai được xem là một hậu quả tất yếu.
• Thay đổi áp suất không khí: Những thay đổi đột ngột về áp suất không khí, thường xảy ra khi đi máy bay hoặc lặn biển, có thể gây ra cảm giác ù tai do ảnh hưởng đến màng nhĩ.
• Các bệnh lý mạch máu: Bệnh lý liên quan đến mạch máu như tăng huyết áp hoặc xơ vữa động mạch đều ảnh hưởng đến lưu lượng máu đến tai và là nguyên nhân khiến cho nhiều người bị ù tai.
• Rối loạn chuyển hóa: Các bệnh chuyển hóa như tiểu đường có thể gây ảnh hưởng đến mạch máu và dây thần kinh, bao gồm cả dây thần kinh thính giác, từ đó dẫn đến ù tai.

Triệu chứng ù tai

Khi âm thanh ảo bắt đầu vang vọng trong đầu bạn, có thể bạn đang trải qua hiện tượng ù tai. Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp mà người bệnh có thể cảm nhận được:

• Nghe thấy tiếng ồn không có nguồn gốc rõ ràng: Đây có thể là tiếng rít, tiếng ve kêu, tiếng chuông, tiếng gió hoặc tiếng xì xào liên tục trong tai.
• Cảm giác đầy tai: Người bệnh có thể cảm thấy tai của họ như bị bít lại hoặc xuất hiện áp lực lớn bên trong tai mà không có nguyên nhân rõ ràng.
• Khó tập trung: Âm thanh liên tục trong tai có thể làm gián đoạn quá trình tập trung, ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc và học tập.
• Cảm giác căng thẳng và lo lắng: Sự khó chịu và không kiểm soát được âm thanh có thể dẫn đến lo lắng và căng thẳng, ảnh hưởng đến tâm lý của người bệnh.
• Đau đầu và chóng mặt: Một số trường hợp ù tai nghiêm trọng có thể đi kèm với đau đầu hoặc cảm giác chóng mặt.

Phân loại ù tai

Ù tai có thể được phân loại dựa trên các tiêu chí khác nhau, bao gồm thời gian kéo dài, nguyên nhân và khả năng nghe được của người khác.

Theo thời gian:

• Ù tai tạm thời: Các triệu chứng xuất hiện trong một khoảng thời gian ngắn và sau đó tự động biến mất mà không cần can thiệp.
• Ù tai kéo dài (mạn tính): Các triệu chứng kéo dài hơn 6 tháng, thường xuyên tái phát hoặc liên tục không dứt.

Dựa trên nguyên nhân:

• Ù tai nguyên phát: Không thể xác định nguyên nhân rõ ràng. Tình trạng ù tai tự phát không liên quan trực tiếp đến bất kỳ bệnh lý nào khác.
• Ù tai thứ phát: Triệu chứng này có liên quan trực tiếp đến các vấn đề sức khỏe khác như bệnh lý tai, rối loạn thính giác, chấn thương hoặc sử dụng thuốc.

Dựa trên khả năng nghe được của người khác:

• Ù tai chủ quan: Chỉ người bệnh có thể nghe thấy âm thanh này. Đây là loại phổ biến nhất.
• Ù tai khách quan: Âm thanh có thể được nghe thấy bởi cả bác sĩ khi khám hoặc bằng các thiết bị chẩn đoán. Loại này thường do nguyên nhân vật lý như vấn đề về mạch máu gần tai, co thắt cơ hoặc các vấn đề cấu trúc khác.

Ù tai có nguy hiểm không?

Triệu chứng ù tai kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến thể chất mà còn ảnh hưởng lớn đến tinh thần và chất lượng sống hàng ngày của người bệnh. Cụ thể, bệnh nhân có thể gặp các biến chứng sau:

• Giảm khả năng nghe: Ù tai kéo dài có thể liên quan đến sự suy giảm thính lực, đặc biệt nếu không được điều trị kịp thời.
• Ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần: Căng thẳng, lo âu và trầm cảm có thể phát triển do sự khó chịu liên tục từ ù tai.
• Mất ngủ: Do triệu chứng ù tai gây khó chịu, nhiều người bệnh thường xuyên mất ngủ hoặc ngủ không sâu giấc, từ đó ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
• Khó khăn trong giao tiếp: Ù tai nghiêm trọng có thể gây khó khăn trong việc lắng nghe và giao tiếp với người khác.

Nếu những triệu chứng trên xuất hiện, người bệnh nên thăm khám để tìm ra nguyên nhân và có hướng điều trị phù hợp nhằm giảm thiểu nguy cơ gặp phải biến chứng nghiêm trọng do ù tai gây ra.

Chẩn đoán ù tai

Một số phương pháp đang được bác sĩ sử dụng để chẩn đoán ù tai, xác định nguyên nhân và mức độ ảnh hưởng của tình trạng này. Bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra tai, mũi, họng và các khu vực liên quan để tìm kiếm dấu hiệu của bất kỳ bệnh lý nào có thể gây ra ù tai.
• Đo thính lực: Bác sĩ sẽ sử dụng các thiết bị chuyên dụng để phát ra âm thanh ở nhiều tần số khác nhau vào tai của người bệnh để đánh giá khả năng nghe và mức độ suy giảm thính lực nếu có.
• Chụp MRI hoặc CT Scan: Các phương pháp chụp ảnh này có thể được sử dụng để xem xét chi tiết hơn các cấu trúc trong tai và xung quanh não, nhằm tìm kiếm bất kỳ tổn thương hoặc khối u có thể gây ù tai.
• Xét nghiệm máu: Đôi khi các xét nghiệm máu cũng được chỉ định để kiểm tra các vấn đề về chuyển hóa hoặc nhiễm trùng có thể liên quan đến ù tai.

Cách điều trị ù tai

Phương pháp điều trị ù tai được lựa chọn phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. 

1. Cách chữa ù tai nhẹ

Đối với ù tai nhẹ, quá trình điều trị thường khá đơn giản và tập trung chủ yếu vào việc kiểm soát triệu chứng.

• Thay đổi lối sống: Người bệnh cần giảm thiểu tiếp xúc với tiếng ồn, tránh sử dụng tai nghe ở âm lượng cao.
• Quản lý stress: Sử dụng các kỹ thuật thư giãn như thiền, yoga hoặc liệu pháp hành vi nhằm giảm bớt căng thẳng. Điều này có thể giúp cải thiện tình trạng ù tai liên quan đến stress hoặc các vấn đề về thần kinh.
• Tránh chất kích thích: Hạn chế uống cà phê, rượu hoặc hút thuốc lá vì những chất này có thể làm tăng triệu chứng ù tai ở một số người.
• Dùng thuốc không kê đơn: Các loại thuốc không kê đơn như Ibuprofen hoặc Acetaminophen có thể được sử dụng để giảm bớt sự khó chịu liên quan đến ù tai, đặc biệt là khi tình trạng này có liên quan đến đau đầu hoặc các vấn đề về khớp.

2. Điều trị ù tai kéo dài

Trường hợp bị ù tai kéo dài, bệnh nhân sẽ được điều trị bằng các phương pháp chuyên sâu như:

• Mang máy trợ thính: Đối với những người bị suy giảm thính lực kèm theo, việc đeo máy trợ thính không chỉ giúp cải thiện thính lực mà còn giảm bớt tiếng ù khó chịu trong tai.
• Liệu pháp âm thanh: Sử dụng các thiết bị tạo âm thanh hoặc máy phát tiếng trắng để lấp đầy sự im lặng, giúp bệnh nhân ít chú ý hơn đến tiếng ù.
• Liệu pháp tâm lý: Liệu pháp hành vi nhận thức giúp bệnh nhân thay đổi cách phản ứng với ù tai, giảm bớt sự khó chịu và cải thiện chất lượng sống.
• Điều trị nguyên nhân: Nếu ù tai do một nguyên nhân cụ thể như nhiễm trùng tai, bệnh Meniere hoặc rối loạn khớp thái dương hàm, quá trình điều trị sẽ tập trung vào việc khắc phục và kiểm soát tình trạng đó.
• Dùng thuốc kê đơn: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần hoặc thuốc chống co giật để giúp kiểm soát các triệu chứng.

Quá trình điều trị ù tai đòi hỏi sự kiên nhẫn và thử nghiệm các phương pháp khác nhau để tìm ra cách thức hiệu quả nhất cho từng cá nhân. Do vậy, người bệnh cần tái khám định kỳ và tích cực hợp tác với bác sĩ nhằm tối đa hóa kết quả nhận được.

Phòng ngừa ù tai

Bất cứ đối tượng nào cũng có thể bị ù tai, trẻ nhỏ cũng không ngoại lệ. Để ngăn ngừa tình trạng này hiệu quả, bạn có thể áp dụng các giải pháp sau:

• Tránh tiếp xúc với tiếng ồn lớn: Hạn chế thời gian ở gần nguồn phát tiếng ồn cao như máy móc công nghiệp, loa phóng thanh hoặc sự kiện âm nhạc lớn để giảm nguy cơ tổn thương thính giác.
• Sử dụng thiết bị bảo vệ tai: Khi làm việc trong môi trường ồn ào hoặc tham gia các hoạt động có tiếng ồn cao, bạn nên đeo tai nghe chống ồn hoặc nút tai để bảo vệ thính giác.
• Giảm âm lượng khi sử dụng tai nghe: Khi nghe nhạc hoặc xem video bằng tai nghe, hãy giữ âm lượng ở mức vừa phải, không quá 60% mức tối đa và tránh mang tai nghe liên tục trong thời gian dài.
• Kiểm tra thính lực định kỳ: Thăm khám tai mũi họng và kiểm tra thính lực định kỳ để phát hiện, điều trị sớm bất kỳ vấn đề nào có thể gây ra ù tai.
• Chăm sóc sức khỏe tổng thể: Quản lý tốt các vấn đề sức khỏe hiện hữu như huyết áp cao, tiểu đường hay cholesterol cao sẽ giúp bạn ngăn ngừa được các vấn đề về mạch máu có thể ảnh hưởng đến thính giác.
• Tránh hoặc hạn chế sử dụng chất kích thích: Hạn chế caffeine, cồn và các sản phẩm có chứa nicotine vì chúng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng ù tai ở một số người.

Bằng cách tích cực thực hiện các biện pháp phòng ngừa cũng như điều trị ù tai, thính giác của bạn sẽ được bảo vệ tốt hơn trước những tác động tiêu cực từ môi trường sống và làm việc hàng ngày.