Nhiễm trùng tai: Nguyên nhân, triệu chứng và hướng điều trị

Nhiễm trùng tai là gì?

Bệnh nhiễm trùng tai là một tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở tai giữa, phần nằm ngay sau màng nhĩ. Bệnh thường xảy ra do vi khuẩn hoặc virus gây ra, phổ biến nhất ở trẻ em, nhưng người lớn cũng có thể mắc phải.

Nguyên nhân gây nên tình trạng nhiễm trùng tai

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng nhiễm trùng này, cụ thể như sau:

• Vi khuẩn và virus: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây nhiễm trùng tai. Các loại vi khuẩn như Streptococcus pneumoniae và Haemophilus influenzae thường gây nhiễm trùng tai giữa. Các virus gây ra cảm lạnh và cúm cũng có thể dẫn đến viêm tai giữa.
• Tắc nghẽn ống Eustachian: Ống Eustachian là ống nối giữa tai giữa và vòm họng. Khi ống này bị tắc nghẽn do viêm hoặc dị ứng, dịch trong tai giữa không thể thoát ra và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, dẫn đến nhiễm trùng.
• Viêm amidan hoặc viêm họng: Viêm nhiễm ở họng và amidan có thể lan sang tai giữa thông qua ống Eustachian, gây ra nhiễm trùng.
• Dị ứng: Dị ứng với phấn hoa, bụi, thực phẩm, các chất khác có thể gây viêm và tắc nghẽn ống Eustachian.
• Thay đổi áp suất: Thay đổi áp suất không khí khi bay, lặn sâu, thay đổi độ cao nhanh chóng có thể ảnh hưởng đến áp suất trong tai giữa, gây đau và nhiễm trùng.
• Hệ miễn dịch yếu: Trẻ nhỏ và những người có hệ miễn dịch suy yếu có nguy cơ cao hơn mắc nhiễm trùng tai.
• Yếu tố môi trường: Khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, tiếp xúc với môi trường ẩm ướt có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Dị vật trong tai: Vật lạ như nước (sau khi bơi) hoặc các chất khác có thể kẹt trong ống tai, gây nhiễm trùng.
• Thói quen vệ sinh tai kém: Việc dùng tăm bông không đúng cách hoặc quá mạnh có thể gây tổn thương tới màng nhĩ, dẫn đến nhiễm trùng.
• Các bệnh lý khác: Bệnh tai giữa mãn tính hoặc các tình trạng khác như viêm xoang có thể tăng nguy cơ phát triển nhiễm trùng tai.
• Suy giảm miễn dịch: Những người có hệ thống miễn dịch yếu (như người mắc bệnh tiểu đường, HIV/AIDS, đang điều trị hóa chất, xạ trị…) có nguy cơ cao bị nhiễm trùng cao.

Triệu chứng của nhiễm trùng tai

Triệu chứng của nhiễm trùng tai có thể khác nhau tùy thuộc vào loại và mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng.

Triệu chứng ở trẻ em:

• Đau tai: Trẻ có thể kéo hoặc giật tai để biểu hiện sự khó chịu.
• Khó ngủ: Trẻ thường khó ngủ hoặc quấy khóc nhiều hơn bình thường.
• Khó ăn: Trẻ có thể không muốn ăn hoặc bú do đau khi nuốt.
• Sốt: Trẻ thường có sốt cao.
• Chảy dịch từ tai: Có thể có dịch mủ hoặc dịch trong chảy ra từ tai.
• Khó nghe: Trẻ có thể gặp khó khăn khi nghe hoặc phản ứng chậm với âm thanh.
• Khóc nhiều: Trẻ có thể khóc liên tục do đau và khó chịu.
• Mất cân bằng: Trẻ có thể mất cân bằng hoặc đi lại khó khăn.
• Nôn mửa và tiêu chảy: Đôi khi, trẻ có thể bị nôn mửa hoặc tiêu chảy kèm theo.

Triệu chứng ở người lớn:

• Đau tai: Đau nhức trong hoặc xung quanh tai.
• Giảm thính lực: Khó nghe hoặc cảm giác tai bị đầy.
• Chảy dịch từ tai: Dịch chảy ra từ tai có thể là dịch trong, mủ hoặc có màu vàng.
• Sốt: Sốt nhẹ đến cao, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng.
• Đau đầu: Đau đầu kèm theo.
• Chóng mặt: Cảm giác mất thăng bằng hoặc chóng mặt.
• Cảm giác khó chịu hoặc ngứa trong tai: Cảm giác ngứa hoặc khó chịu trong kênh tai.
• Mệt mỏi: Luôn cảm thấy mệt mỏi và không khỏe.

Nếu bạn hoặc con bạn có bất kỳ triệu chứng nào của nhiễm trùng tai, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời nhằm tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Biến chứng của nhiễm trùng tai

Tình trạng nhiễm trùng có thể nguy hiểm nếu không được điều trị đúng cách. Một số biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra bao gồm:

• Mất thính lực: Nhiễm trùng kéo dài có thể gây tổn thương vĩnh viễn đến các cấu trúc trong tai, dẫn đến mất thính lực vĩnh viễn hoặc giảm thính lực.
• Viêm xương chũm: Đây là tình trạng viêm nhiễm lan sang xương chũm, một cấu trúc xương phía sau tai. Viêm xương chũm có thể gây đau nhức, sưng tấy, nếu không được điều trị có thể gây biến chứng nặng nề như áp xe hoặc viêm màng não.
• Thủng màng nhĩ: Áp lực từ dịch nhiễm trùng trong tai giữa có thể làm thủng màng nhĩ, gây đau đớn và mất thính lực. Mặc dù màng nhĩ có thể tự lành trong một số trường hợp, nhưng nếu thủng lớn hoặc tái phát nhiều lần có thể cần phẫu thuật để sửa chữa.
• Viêm màng não: Vi khuẩn gây nhiễm trùng ở tai có thể lan đến màng não, gây viêm màng não. Đây là một tình trạng nguy hiểm, có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
• Áp xe não: Vi khuẩn có thể lan từ tai giữa đến não, gây hình thành áp xe não. Đây là một biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng và cần can thiệp y tế khẩn cấp.
• Viêm tĩnh mạch xoang hang: Đây là tình trạng viêm nhiễm lan sang các tĩnh mạch ở vùng đầu, gây đau đớn và sưng tấy. Viêm tĩnh mạch xoang hang cần điều trị kháng sinh mạnh và đôi khi cần phẫu thuật.
• Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ: Việc giảm thính lực hay mất thính lực khiến khả năng tiếp nhận thông tin của trẻ bị hạn chế, từ đó gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Chẩn đoán nhiễm trùng tai

Có nhiều biện pháp để chẩn đoán tình trạng nhiễm trùng ở tai, một số biện pháp được áp dụng phổ biến hiện nay là:

• Khám lâm sàng bằng đèn soi tai: Bác sĩ sẽ sử dụng một dụng cụ gọi là đèn soi tai để quan sát màng nhĩ và ống tai ngoài, tìm kiếm các dấu hiệu viêm nhiễm, sưng đỏ, dịch mủ…
• Khám lâm sàng bằng kính hiển vi: Đôi khi, bác sĩ sử dụng kính hiển vi để có cái nhìn chi tiết hơn về tai.
• Thính lực đồ (kiểm tra thính lực):: Đây là một loạt các xét nghiệm để đánh giá khả năng nghe của bệnh nhân, đặc biệt quan trọng nếu tình trạng nhiễm trùng gây ảnh hưởng đến thính lực.
• Đo áp suất tai: Xét nghiệm này đo sự di chuyển của màng nhĩ khi áp suất không khí thay đổi trong ống tai. Nó giúp phát hiện sự tắc nghẽn trong tai giữa hoặc sự hiện diện của dịch.
• Cấy dịch tai: Nếu có dịch chảy ra từ tai hoặc có dịch trong tai giữa, bác sĩ có thể lấy mẫu dịch này để cấy, sau đó xác định loại vi khuẩn hoặc nấm gây nhiễm trùng.
• X-quang hoặc CT: Trong trường hợp nghi ngờ biến chứng hoặc nhiễm trùng nặng, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang hoặc CT để kiểm tra tình trạng các cấu trúc trong tai và xung quanh.
• Nội soi mũi họng: Vì viêm nhiễm tai thường liên quan đến đường hô hấp trên, bác sĩ có thể kiểm tra vùng mũi họng để xác định nguồn gốc nhiễm trùng.

Những biện pháp này giúp bác sĩ xác định chính xác loại nhiễm trùng mà bệnh nhân đang gặp phải cũng như mức độ nghiêm trọng của bệnh, từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Điều trị nhiễm trùng tai

Điều trị nhiễm trùng ở tai phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng và loại nhiễm trùng (nhiễm trùng ở tai giữa, tai ngoài hoặc tai trong). Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến:

Sử dụng thuốc:

• Kháng sinh: Được sử dụng nếu nhiễm trùng do vi khuẩn. Kháng sinh có thể được dùng dưới dạng viên uống hoặc dạng nhỏ tai.
• Thuốc giảm đau: Paracetamol hoặc ibuprofen có thể giúp giảm đau, hạ sốt.
• Thuốc nhỏ tai: Được sử dụng để làm dịu và giảm viêm.

Phương pháp tại nhà:

• Chườm ấm: Chườm một miếng vải ấm lên tai để giảm đau.
• Giữ tai khô: Tránh nước vào tai để không làm tình trạng tệ hơn.
• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi đủ để cơ thể có thể tự phục hồi.

Điều trị y tế:

• Rút dịch: Trong trường hợp nhiễm trùng tai giữa, bác sĩ có thể cần rút dịch để giảm áp lực và đau.
• Phẫu thuật: Trong trường hợp nhiễm trùng tai mãn tính hoặc tái phát thường xuyên, có thể cần phẫu thuật để đặt ống dẫn lưu tai hoặc sửa chữa cấu trúc tai bị tổn thương.

Phòng ngừa nhiễm trùng tai

Phòng ngừa tình trạng nhiễm trùng tai, đặc biệt là ở trẻ em, có thể thực hiện bằng nhiều cách khác nhau. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

• Duy trì vệ sinh tai: Rửa tai và vùng xung quanh tai sạch sẽ bằng nước ấm và xà phòng nhẹ. Tránh sử dụng bông ngoáy tai hoặc các vật cứng để làm sạch tai, vì chúng có thể gây tổn thương và tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
• Giữ tai khô ráo: Sau khi tắm hoặc bơi lội, hãy lau khô tai cẩn thận bằng khăn mềm. Tránh để nước đọng lại trong tai, vì môi trường ẩm ướt là điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn phát triển.
• Tránh tiếp xúc với khói thuốc: Khói thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng ở tai. Do đó, không nên hút thuốc hoặc để trẻ em tiếp xúc với khói thuốc.
• Điều trị kịp thời các bệnh về hô hấp: Các bệnh như cảm lạnh, viêm họng, viêm xoang có thể khiến tai bị nhiễm trùng. Vì vậy, điều trị kịp thời và đúng cách các bệnh này sẽ giúp phòng ngừa bệnh hiệu quả.
• Đảm bảo tiêm phòng đầy đủ: Tiêm phòng các loại vắc xin như vắc xin phòng phế cầu khuẩn và vắc xin phòng cúm có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng ở tai.
• Sử dụng núm vú giả đúng cách: Nếu trẻ em sử dụng núm vú giả, hãy chắc chắn rằng nó được vệ sinh sạch sẽ và không sử dụng quá nhiều. Núm vú giả có thể tăng nguy cơ nhiễm trùng nếu không được vệ sinh đúng cách.
• Khám tai định kỳ: Đưa trẻ em đi khám tai định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời các vấn đề về tai.
• Hạn chế tiếp xúc với người bị nhiễm trùng tai: Tránh tiếp xúc với người đang bị nhiễm trùng hoặc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Tình trạng nhiễm trùng tai cần được phát hiện và điều trị kịp thời để tránh những biến chứng nghiêm trọng và bảo vệ sức khỏe tai lâu dài. Bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa đơn giản, chúng ta có thể giảm nguy cơ mắc bệnh này một cách hiệu quả. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào, cần tìm đến bác sĩ càng sớm càng tốt.